Văn hóa Sơn Vi mang tên Xã Sơn Vi, Huyện Lâm Thao, Phú Thọ, do các nhà khảo cổ Việt Nam phát hiện và xác lập danh pháp năm 1968. Đến nay, hơn 140 địa điểm Văn hóa Sơn Vi được phát hiện, phân bố chủ yếu trên các đồi gò trung du, một số di tích hang động Bắc Bộ. Công cụ đều làm từ đá cuội sông suối, ghè đẽo một mặt là chính, vết ghè trên một rìa cạnh tạo ra công cụ mũi nhọn, rìa lưỡi dọc, rìa lưỡi ngang, phần tư viên cuội, hai hoặc ba rìa; cùng với một số công cụ mảnh tước kém định hình. Cư dân Văn hóa Sơn Vi chưa biết đến kĩ thuật mài công cụ đá và làm gốm, hoạt động kinh tế chủ yếu là săn bắn và hái lượm, chưa biết trồng trọt và chăn nuôi. Văn hóa Sơn Vi tồn tại trong khoảng từ 23.000 đến 11.000 năm cách ngày nay. Văn hóa Sơn Vi có trước văn hóa Hoà Bình và phát triển sang văn hóa Hoà Bình, thuộc hậu kì thời đại đá cũ dưới đây chúng tôi xin giới thiệu bộ sưu tập hiện vật Sơn Vi đang lưu giữ tại bảo tàng Hà Nội.
Văn hóa Sơn Vi ở vào hậu kỳ thời đại đồ đá cũ kế trước văn hóa Hòa Bình. Sơn Vi là tên một xã thuộc Huyện Lâm Thao, Phú Thọ, nơi đầu tiên tìm ra những di chỉ của nền văn hóa này. Đến nay có khoảng 160 địa điểm thuộc Văn hóa Sơn Vi đã được phát hiện.
Không gian của văn hóa Sơn Vi bao trùm các vùng thuộc Sơn La, Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái, Bắc Giang, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị. Những người nguyên thủy chủ nhân của văn hóa Sơn Vi sống thành từng bộ lạc. Họ chủ yếu sống ngoài trời trên các đồi gò trung du ở trung lưu Sông Hồng, thượng lưu Sông Lục Nam, thượng lưu Sông Hiếu. Chỉ một số ít sống trong hang động, mái đá.
Công cụ lao động của người nguyên thủy trong văn hóa Sơn Vi làm từ đá cuội được ghè đẽo thô sơ. Họ sống bằng săn bắn và hái lượm, chưa có trồng trọt và chăn nuôi.
Các di tích Sơn Vi phần lớn phân bố ngoài trời, công cụ chặt đập (chopper) chiếm ưu thế. Ở Hà Nội, các dấu tích tập trung trên vùng đồi gò Ba Vì và khu vực Cổ Loa. Ở Ba Vì, năm 1972 phát hiện trên địa bàn 4 xã; năm 2010 là 7 xã khác. Trong số 137 công cụ cuội đã thu thập được, nhiều loại là điển hình của Văn hóa Sơn Vi như: Công cụ rìa lưỡi dọc hình múi bưởi, công cụ rìa ngang, công cụ mũi nhọn… Chúng được ghè một mặt, nương theo rìa cuội, giữ lại phần lớn vỏ cuội tự nhiên. Các công cụ đá này được dùng để chặt cây, nạo da thú, đập hạt cây, săn bắt.
Nguồn sưu tầm
