Địa điểm khảo cổ học Cái Bèo thuộc địa phận Xã Đông Hải, Đảo Cát Bà (Hải Phòng), cách Thị trấn Cát Bà khoảng 1,5 km về phía Đông Nam. Di chỉ nằm giữa thung lũng đá vôi, chạy dài theo hướng bắc–nam, với độ cao trung bình 4 m so với mặt nước biển. Cái Bèo là di chỉ khảo cổ học có giá trị quan trọng nhất hiện nay ở vùng ven biển và hải đảo Đông-Bắc Việt Nam. (baotanglichsu.vn)
Năm 1938, nữ khảo cổ học người Pháp là M. Colani phát hiện ra di chỉ ngoài trời là Vịnh Làng Chài (Cái Bèo), trên Đảo Cát Bà. Từ đó đến nay, 4 lần khai quật được thực hiện tại đây. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra lớp văn hóa đầu thuộc Sơ kỳ thời đại Đá mới, lớp tiếp theo thuộc Hậu kỳ thời đại Đá mới, lớp cuối thuộc Văn hóa Hạ Long. Nói chung tầng văn hóa Cái Bèo là di chỉ khảo cổ học có địa tầng nguyên vẹn, là cơ sở đáng tin cậy cho việc nghiên cứu sự diễn biến văn hóa tiền sử khu vực cũng như giải quyết về vấn đề nguồn gốc bản địa.
Lớp trên của di chỉ Cái Bèo có lẽ có niên đại trong khoảng năm 2500–2000 tCN.
Lớp giữa của di chỉ Cái Bèo với kỹ thuật mài đá phát triển, song chưa đến mức hoàn thiện bên cạnh gốm bàn xoay, có gốm nặn tay có thể thuộc giai đoạn đầu của Hậu kỳ Đá mới khoảng năm 3000 tCN.
Lớp cuối của di chỉ Cái Bèo chỉ có công cụ ghè đẽo, vắng mặt kỹ thuật mài, đồ gốm nặn bằng tay, còn thô sơ, trang trí văn đan, có thể thuộc Trung kỳ Đá mới khoảng năm 5000–4000 tCN.
Qua quan sát vị trí cảnh quan nơi cư trú, tổng thể di vật ở các lớp văn hóa di chỉ Cái Bèo, có thể hình dung được hình thức hoạt động kinh tế lúc bấy giờ. Tầng lớp văn hóa dày, nhiều lớp chứng tỏ cư dân thời cổ ở đây đã sống định cư lâu dài qua nhiều thời đại. Sự xuất hiện của xương răng động vật hoang dã và xương cá biển cho thấy trước đây cư dân Cái Bèo chuyên săn bắt, hái lượm và đánh cá. Bước sang giai đoạn văn hóa Hạ Long cư dân đã phát triển trồng trọt, chế tạo thuyền mảng để ra khơi. Sự có mặt ít ỏi của vòng tay và tinh thể thạch anh chứng tỏ cư dân Cái Bèo đã có ý thức về cái đẹp. Rõ ràng, Cái Bèo là một di chỉ khảo cổ học có ý nghĩa lớn không chỉ đối với việc nghiên cứu văn hóa Hạ Long mà còn là tư liệu quý để tìm hiểu văn hóa và lịch sử của cư dân miền Đông Bắc nước ta thời xa xưa. (baotanglichsu.vn)
